THỜI KỲ CẬN ĐẠI

THẾ KỶ 19 – 20

ĐẶC ĐIỂM TỔNG QUÁT

Từ năm 1800 đến nay, người ta có thể phân biệt ba thời kỳ khá rõ ràng: từ năm 1800 – 1850, là thời kỳ phát triển kỳ diệu của những chủ thuyết rộng rãi và có sáng tạo, và có tham vọng bày tỏ bí mật của thiên nhiên và của lịch sử và là cho con người nắm bắt được quy luật của vận mạng mình, cá nhân và xã hội. Trong giai đoạn này, người ta thấy nổi lên các chủ thuyết của Maistre và Bonald; tâm lý học của Maine de Biran, những siêu hình học của Fichte, Schelling và Hégel. Những chủ thuyết xã hội của Saint Simon, Comte và Fourrier.

Giai đoạn thứ hai, từ 1850 – 1890, mặc lấy một sự đổi mới về tinh thần và phân tích. Sự đổi mới đó được thể hiện bằng sự trả lại danh dự cho tin tưởng của Kant hay Condillca; ngữ văn học (philologic) thuần túy bài trữ triết học về lịch sử, phê bình thế cho siêu hình học; lý hóa gạt bỏ triết học về thiên nhiên; chính trị thực tiễn, kinh tế và xã hội thay thế cho những gì thuộc tương lai. Đó là giai đoạn của Rénan và Max Miller, của Taine, của Renouvier, của Coumot và các triết gia theo tân thuyết Kant, của xã hội chủ nghĩa Mác xít; và những chủ thuyết được ưa thích của giai đoạn là Darwin và thuyết tiến hóa của Spencer, mà những đặc điểm duy cơ nhắc nhở những ý tưởng của thế kỷ 18.