Giải thích kinh nghiệm của Thánh Gioan Thánh Giá về cầu nguyện, luận đề của quyển sách này có thể tóm tắt như sau: (1) Cầu nguyện cá nhân là một tiến trình; (2) Tiến trình ấy đi từ suy niệm đến chiêm niệm; (3) Sự chuyển tiếp từ suy niệm đến chiêm niệm có những dấu hiệu khá tinh tế và dễ hiểu nhầm, do đó cần được hiểu đúng để có thể đáp ứng đúng, nhờ đó người ta bước qua được bước quyết định này trong đời sống cầu nguyện của mình, cũng là bước quyết định trong đời sống tâm linh.

Quyển sách này của Cha James W. Kinn mổ xẻ kinh nghiệm của Thánh Gioan Thánh Giá về sự chuyển tiếp đó. Câu chuyện ở đây được ví như việc học tiếng Anh. Một khi đã học những qui tắc căn bản về chấm câu và ngữ pháp, người ta sẽ tập trung vào những vấn đề nâng cao hơn, như tính thống nhất, sự mạch lạc và văn phong. Một cái gì đó tương tự cũng diễn ra với chúng ta trong việc học cầu nguyện. Sau khi đã bỏ ra nhiều năm để suy niệm bằng cách hình dung, lý luận, bày tỏ cảm xúc…, chúng ta có thể sẵn sàng cho loại cầu nguyện nâng cao hơn, đó là chỉ hiện diện với Thiên Chúa bằng một đức tin đơn sơ. Đây là đường dẫn tới một cách nhận biết Chúa hoàn toàn mới mẻ, gọi là chiêm niệm thiên phú…

Ngoài ra, quyển sách này còn có thể được coi như một cách nhập môn học thuyết tâm linh của Thánh Gioan Thánh Giá, theo nghĩa rằng tác giả đã công phu định vị rõ sự chuyển tiếp nói trên trong toàn thể lộ trình tâm linh mà Thánh Gioan Thánh Giá phác họa qua các tác phẩm của ngài. Lộ trình ấy bao gồm một loạt các Đêm Tối nối tiếp nhau. Nhưng những Đêm Tối ấy không phải là một sự thất bại hay trục trặc đáng tiếc trong đời sống thiêng liêng, mà đó là một phần thiết yếu trong toàn tiến trình đời sống cầu nguyện.